Wat is epilepsie?

Epilepsie is een aandoening die het gevolg is van schommelingen in de elektrische impulsen in de hersenen. Deze schommelingen kunnen terugkerende epileptische aanvallen kunnen veroorzaken. De symptomen van Epilepsie kunnen sterk variëren. Er zijn mensen die wezenloos voor zich uit staren tijdens een aanval, anderen maken zeer heftige stuiptrekkingen.

Ongeveer twee op de honderd mensen ervaart een niet-uitgelokte epilepsie aanval in zijn leven. Een enkele aanval betekent echter niet dat iemand lijdt aan epilepsie. Voor de diagnose van epilepsie zijn meestal twee niet-uitgelokte aanvallen nodig.

Ondanks dat de ernst en hevigheid kunnen verschillen, kan het ook bij milde aanvallen noodzakelijk zijn epilepsie te behandelen. Epilepsie kan in welke vorm dan ook gevaarlijk zijn bij bijvoorbeeld het autorijden of zwemmen. De behandeling van epilepsie omvat meestal medicijnen en in zeldzame gevallen een operatie. Het doel is vaak om de frequentie en de intensiteit van de aanvallen te elimineren of te verminderen. Veelal komt epilepsie voor bij kinderen, die de aandoening vervolgens ontgroeien.

naar boven

Wat zijn de symptomen van epilepsie?

Epilepsie wordt veroorzaakt door abnormale activiteit in hersencellen. Een epilepsie aanval kan invloed hebben op de manier waarop de hersenen signalen doorgeven en daardoor de  volgende symptomen laten zien:

• Tijdelijke verwarring en desoriëntatie
• Starende blik
• Verlies van bewustzijn
• Ongecontroleerde schokkende bewegingen van armen en benen

Symptomen variëren afhankelijk van het type aanval. Mensen met epilepsie hebben in de regel steeds weer hetzelfde type epilepsieaanval waardoor symptomen van aanval tot aanval overeenkomen. Epilepsieaanvallen worden door artsen vaak globaal geclassificeerd als partiële of gegeneraliseerde aanvallen.

Partiële aanvallen

De epilepsie lijken het gevolg van een abnormale activiteit in slechts een deel van de hersenen. Partiële aanvallen zijn te verdelen in twee categorieën:

• Eenvoudige partiële epilepsie

  De epilepsieaanvallen leiden niet tot bewustzijnverlies. Wel kunnen de aanvallen zorgen voor veranderde emoties en de manier veranderen waarop mensen dingen voelen, proeven, ruiken, zien en horen. Ook onvrijwillige schokken van armen en benen en spontante symptomen zoals tintelingen en duizeligheid zijn bekende symptomen.

• Complexe partiële epilepsie

  Deze aanvallen gaan wel gepaard met bewustzijnverlies. Complexe partiële aanvallen resulteren vaak in staren en ongecontroleerde bewegingen zoals kauwen, handen wrijven, slikken of het lopen in rondjes.

Gegeneraliseerde aanvallen

Deze epileptische aanvallen zijn van invloed op alle delen van de hersenen. Er zijn zes soorten van gegeneraliseerde aanvallen:

Type aanval:	Symptomen:
Absence aanvallen	Staren, lichte stuiptrekkingen en kort verlies van bewustzijn.
Tonische aanvallen	Verstijving van spieren in rug, armen en benen.
Clonische aanvallen	Ritmische, schokkende spiersamentrekkingen meestal in armen, nek en gezicht.
Myoclonische aanvallen	Plotselinge korte schokken en samentrekkingen van armen en benen.
Atonische aanvallen	Verlies van normale spierspanning.
Tonisch-clonische aanvallen	Verlies van bewustzijn, verstijving van het lichaam, schudden en soms verlies van controle over blaas en tongbijten.

naar boven

Wat zijn de mogelijke oorzaken van epilepsie?

Bij ongeveer de helft van de mensen met epilepsie is er geen aanwijsbare oorzaak te vinden voor de aandoening. Bij de overige groep mensen kan de oorzaak meestal toegedicht worden aan:

• Hoofdletsel

  Verwondingen en/of letsel aan het hoofd door bijvoorbeeld een auto-ongeluk of andere traumatisch letsel kan epilepsie veroorzaken.

• Medische aandoeningen

  Beroertes of hartaanvallen kunnen schade veroorzaken aan de hersenen en daarmee leiden tot epilepsie. Een beroerte is verantwoordelijk voor meer dan 50% van de epilepsie gevallen voor mensen die ouder dan 35.

• Dementie

  Dementie is een belangrijke oorzaak van epilepsie bij ouderen.

• Prenatale verwondingen

  Voor de geboorte zijn baby’s gevoelig voor hersenschade die veroorzaakt wordt door een infectie bij de moeder. Dit kan ontstaan door slechte voeding of zuurstofgebrek wat kan leiden tot een hersenverlamming bij het kind. Ongeveer 20 procent van epilepsieaanvallen bij kinderen wordt geassocieerd met hersenverlamming of andere neurologische afwijkingen.

• Ziektes

  Ziektes zoals AIDS, meningitis en virale hersenontstekingen kunnen epilepsie veroorzaken.

naar boven

Wat zijn de risicofactoren voor het ontwikkelen van epilepsie?

Er zijn een aantal factoren die het risico op het ontwikkelen van epilepsie kunnen verhogen:

• Leeftijd

  Een eerste epilepsieaanval komt vaak voor in de kindertijd of na de leeftijd van 65 jaar. De aandoening kan echter op iedere leeftijd voorkomen.

• Sekse

  Mannen hebben een iets hoger risico op het ontwikkelen van epilepsie dan vrouwen.

• Familiegeschiedenis

  Indien epilepsie in uw familie voorkomt, dan heeft u een verhoogd risico op de ontwikkeling van epilepsie.

• Hoofdletsel

  In veel gevallen is hoofdletsel verantwoordelijk voor epilepsie. Draag daarom altijd een gordel tijdens het autorijden en draag een helm bij het fietsen, skiën, motorrijden en andere potentiële gevaarlijke activiteiten.

• Beroerte en andere hart- en vaatziekten

  Een beroerte kan leiden tot een hersenbeschadiging dat op zichzelf weer kan leiden tot epilepsie. Hart- en vaatziekten verhogen het risico op dergelijke complicaties.

• Herseninfecties

  Infecties zoals meningitis, die ontstekingen in de hersenen of het ruggenmerg veroorzaken, verhogen het risico op epilepsie.

• Langdurige aanvallen als kind

  Hoge koorts in de kindertijd kan soms gepaard gaan met langdurige epilepsie aanvallen die ook epilepsie op latere leeftijd kunnen veroorzaken.

naar boven

Welke complicaties kunnen er optreden bij epilepsie?

Een epilepsieaanval kan voor uzelf maar ook voor anderen in uw omgeving leiden tot gevaarlijke omstandigheden.Bekende complicaties van epilepsie zijn:

• Auto-ongelukken

  Het verlies van bewustzijn of controle over de spieren kan zeer gevaarlijk zijn bij het autorijden. Met epilepsie is het om die reden vaak niet toegestaan om auto te rijden.

• Complicaties bij de zwangerschap

  Epilepsieaanvallen tijdens een zwangerschap kunnen gevaren vormen voor zowel moeder als kind. Bepaalde anti-epileptische medicijnen verhogenhet risico op geboorteafwijkingen.

• Geestelijke gezondheidsproblemen

  Mensen met epilepsie zijn vatbaarder voor psychische problemen, angst en depressiviteit.

• Vallen

  Vallen tijdens een aanval kan leiden tot bijvoorbeeld hoofdverwondingen of een beenbreuk.

• Verdrinking

  Mensen met epilepsie hebben een dertien keer zo’n grote kans om te verdrinken tijdens het zwemmen.

Levensbedreigende complicaties van epilepsie zijn zeer zeldzaam, maar kunnen zich toch voordoen. Bekend is de status epilepticus waarbij de patiënt voortdurende epileptische aanvallen van langer dan enkele minuten heeft. Ander kenmerk van deze complicatie is dat mensen terugkerende aanvallen hebben zonder dat zij in de tussentijd het bewustzijn terugkrijgen. Mensen met status epilepticus hebben een verhoogd risico op blijvende hersenschade. In zeer enkele gevallen kan epilepsie leiden tot de dood.

naar boven

Welk onderzoek is gebruikelijk voor de diagnose van epilepsie?

Uw arts kan gebruik maken van een aantal tests en onderzoeken om de diagnose voor epilepsie vast te stellen:

• Onderzoek naar neurologische afwijkingen en gedragsproblemen

  Uw arts zal uw motoriek, gedrag en intellectueel vermogen beoordelen om te zien of dit door de aanvallen beïnvloed wordt.

• Bloedonderzoek

  Uw arts kan een bloedmonster afnemen om deze te beoordelen op tekenen van infecties, een verstoring van de elektrolytenbalans, diabetes of anemie. Factoren die van invloed kunnen zijn op de aanvallen.

Daarnaast heeft de arts nog een aantal andere onderzoeksmogelijkheden om afwijkingen in de hersenen te detecteren:

• Elektro-encefalogram (EEG)

  Een EEG is de meeste voorkomende test die kan helpen bij de diagnose epilepsie. Bij mensen met epilepsie zijn er zelfs in rust abnormale patronen van hersengolven te zien. In enkele gevallen kan de arts iets doen om een aanval uit te lokken tijdens de test. Lees meer over een EEG.

• Gecomputeriseerde tomografie (CT)

  Een CT-scan is een toegankelijke test die op basis van röntgenstraling duidelijke beelden geeft van uw hersenen en schedel. Een CT-scan kan tumoren, bloedingen en cysten in de hersenen aantonen waardoor een epilepsieaanval mogelijk wordt veroorzaakt. Lees over de CT-scan.

• Magnetische resonantie beeldvorming (MRI)

  Een MRI biedt dezelfde informatie als een CT-scan, maar in veel meer detail. MRI’s kunnen ook hersenafwijkingen opsporen die mogelijk leiden tot de epilepsieaanvallen. Lees meer over een MRI-scan.

• Functionele MRI (fMRI)

  Een fMRI meet veranderingen in de bloedstroom als bepaalde delen van de hersenen actief zijn. Deze procedure gebruikt men meestal voorafgaand aan een operatie om de exacte locaties voor kritische functies op te sporen. Bijvoorbeeld om de spraakfunctie te lokaliseren zodat deze locatie vermeden kan worden tijdens de ingreep.

• Positron emissie tomografie (PET)

  Bij een PET-scan wordt een zeer lage dosis vloeistof in een ader geïnjecteerd om actieve gebieden in de hersenen te visualiseren en te detecteren op afwijkingen.

naar boven

Wat zijn de behandelmogelijkheden voor epilepsie?

De meeste artsen zullen in het begin medicijnen voorschrijven voor de behandeling van epilepsie. Indien medicijnen niet werken, kan de arts een behandeling gaan zoeken in de richtingen van een operatie of ander type behandeling.

Behandeling door middel van medicatie

Bij de meeste mensen kan met behulp van medicatie nieuwe epilepsie aanvallen worden voorkomen. Soms kan medicatie alleen de frequentie en de hevigheid van de aanvallen bestrijden. Meer dan de helft van de kinderen met door medicatie gecontroleerde epilepsie stopt uiteindelijk met het gebruik en kan uiteindelijk een leven zonder epilepsie aanvallen leven.

Het samenstellen van de juiste combinatie van medicatie en het bepalen van de dosering kan complex zijn. Het doel van de arts is om uiteindelijk de juiste balans van medicatie voor u te vinden. Nadeel van anti-epileptici zijn vaak de bijwerkingen. Milde bijwerkingen zijn onder andere vermoeidheid, duizeligheid, gewichtstoename, verlies van botdichtheid, huiduitslag, coördinatieverlies en spraakproblemen. Minder vaak voorkomende maar wel ernstige bijwerkingen zijn bijvoorbeeld depressie, suïcidale neigingen, ernstige huiduitslag en leverontsteking. Om dit te voorkomen is het belangrijk om de medicatie precies zoals voorgeschreven in te nemen en zoveel mogelijk te overleggen en bespreken met uw arts.

Meer dan de helft van alle mensen bij wie epilepsie is vastgesteld zal na het gebruik van de eerste medicatie aanvalsvrij zijn. In extreme gevallen waarbij anti-epileptici geen uitkomst bieden kan uw arts een operatie voorstelen.

Minstens de helft van alle mensen met nieuw gediagnosticeerde epilepsie zal aanvalsvrije met hun eerste medicatie. Als anti-epileptische geneesmiddelen geen bevredigende resultaten geven, dan kan uw arts een operatie of een andere therapie voorstellen.

Behandeling door middel van chirurgie

Een chirurgische ingreep wordt toegepast als een groot aantal tests heeft aangetoond dat de epileptische aanvallen afkomstig zijn van een klein en goed gedefinieerd deel van de hersenen. Het gaat dan om een gebied in de hersenen dat niet interfereert met de vitale functies spraak, zicht en gehoor. In dit geval kan de arts het deel van de hersenen dat de aanval veroorzaakt verwijderen.

naar boven

Wat zijn de leefregels voor mensen met epilepsie?

Om goed om te gaan met epilepsie is het allereerst verstandig u te verdiepen in uw aandoening. Dit maakt het controleren en beheersen van de aandoening eenvoudiger. Verder adviezen zijn:

• Neem uw medicatie zorgvuldig in

  Het aanpassen van de dosering doet u nooit zelf, maar in overleg met de arts. Het is belangrijk om medicatie op de juiste momenten en in de juiste dosering in te nemen.

• Zorg voor voldoende slaap

  Slaaptekort wordt gezien als een belangrijke trigger voor een epileptische aanval. Zorg daarom voor voldoende rust en ga iedere avond op tijd en op gezette tijden naar bed.

• Draag een kaart met medische informatie altijd bij u

  Niet alle mensen in uw omgeving kennen uw aandoening. Draag daarom een SOS-bandje of een kaart met uw medische informatie altijd bij u. Zo kunnen omstanders en hulpverleners snel en accuraat handelen in geval van een aanval.

Verder is het altijd verstandig om gezonde keuzes te maken in uw leefstijl. Het verminderen van stress, het beperken van alcoholinname en niet roken zijn altijd goed om de kans op toekomstige epilepsie aanvallen te voorkomen.